دوره 87 (1402)
دوره 86 (1401)
دوره 85 (1400)
دوره 84 (1399)
دوره 83 (1398)
دوره 82 (1397)
دوره 81 (1396)
دوره 80 (1395)
دوره 79 (1394)
دوره 78 (1393)
دوره 77 (1392)
دوره 76 (1391)
دوره 75 (1390)
دوره 74 (1389)
دوره 73 (1388)
دوره 72 (1387)
دوره 71 (1386)
دوره 70 (1385)
دوره 69 (1384)
دوره 68 (1383)
دوره 67 (1382)
دوره 66 (1381)
دوره 65 (1380)
دوره 64 (1379)
دوره 63 (1378)
دوره 62 (1377)
دوره 61 (1376)
دوره 60 (1375)
دوره 59 (1374)
دوره 58 (1373)
دوره 57 (1372)
دوره 56 (1371)
دوره 55 (1370)
حقوق عمومی
سیاست‌گذاری حقوقی و پیشگیری از تشتت آراء: کاهش دامنه تفسیر‌پذیری قوانین از طریق یادداشت توضیحی و آزمایشگاه قضایی

حمید بهره مند؛ امیرکیا عامری ثانی؛ آذر فرهمند؛ امیرحسین حاجی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مرداد 1402

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.1987699.5155

چکیده
  سیاست‌گذاری حقوقی با رویکردی مسئله‌محور و میان رشته‌ای که از دانش سیاست‌گذاری عمومی وام گرفته است، حل مسائل نظام حقوقی را دنبال می‌کند. تشتت آراء در محاکم یکی از مسائل نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران است که به عنوان یک مسئله، آن طور که باید مورد توجه نبوده و اقدام مؤثری در راستای حل آن صورت نگرفته است. عوامل متعددی را می‌توان برای ...  بیشتر

حقوق عمومی
بایسته های حقوقی حاکم بر هیات‌های امنای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی باتاکید بر آراء هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

علی دهقان بنادکی؛ علی محمد فلاح زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 شهریور 1402

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.563135.5021

چکیده
  دانشگاه‌ها و موسسات آموزش‌عالی به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تولید علم، دانش و پشتیبان نظری برای کنش‌های اجتماعی، حقوقی، سیاسی، اقتصادی و... به‌شمار می‌آیند. کیفیت اداره و ضوابط حاکم بر آن‌ها از اهم مسائل است. از همین رو قانونگذار طی فراز و نشیب های متعدد مبتنی بر قانون اساسی، کیفیت تنظیم‌گری در دانشگاه‌ها را با تصویب ماده (1) قانون ...  بیشتر

حقوق عمومی
پیش‌بینی مرحله پیش‌‌دادرسی اداری در دستگاه‌های اجرایی ایران با رویکرد قضازدایی؛ چالش‌ها و راهکارها

محمدقاسم تنگستانی؛ عباس توازنی زاده؛ محمدحسین صادقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 تیر 1401

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.547097.4652

چکیده
  با توجه به گسترش نقش دولت در اجتماع و به‌تبع آن افزایش روابط و اختلافات میان اداره‌شوندگان با دولت، واگذاری حل‌وفصل تمامی این اختلافات به قوه قضاییه نه ممکن است و نه مطلوب. بر این اساس، طراحی سازوکارهای درون‌سازمانی برای تسریع در حل‌وفصل اختلافات اداری تحت عنوان «پیش‌دادرسی» اداری به‌عنوان یکی از روش-های جایگزین حل‌وفصل ...  بیشتر

حقوق عمومی
تحلیل فقهی و حقوقی اصول دادرسی منصفانه در رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت علمی

امیر احمدی؛ یاسر یوسفی

دوره 87، شماره 123 ، مهر 1402، ، صفحه 1-23

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.547413.4662

چکیده
  در نظام علمی هر کشور نظارت بر عملکرد اعضای هیئت ‌علمی اهمیت بسیاری دارد. در صورت تخلف عضو هیئت‌ علمی دانشگاه رسیدگی به تخلف او بر حسبِ مورد امری اجتناب‌ناپذیر است. بر اساس قانون و آیین‌نامۀ اجرایی مقررات انتظامی هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور، فرایند ‌رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت علمی، در هیئت انتظامی ...  بیشتر

حقوق عمومی
کاربست نظریۀ احیای حقوق عامه در دادرسی اداری؛ مطالعۀ آرای مؤسسان اساسی

ابراهیم موسی زاده؛ علیرضا نصرالهی نصراباد؛ مصطفی منصوریان

دوره 87، شماره 123 ، مهر 1402، ، صفحه 317-342

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.2006401.5355

چکیده
  نظارت قضایی بر اعمال حکومت، به‌مثابۀ سازوکار دارای ضمانت‌اجرا، نقش تعیین‌کننده‌ای در تحقق حاکمیت قانون و تضمین حقوق شهروندان دارد. نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با تصویب اصلاحیۀ قانون دیوان عدالت اداری (1402) مقولۀ حقوق عامه را در حوزۀ دادرسی اداری به‌صراحت مورد تأکید قرار داد. این امر، در صورتی است که با گذشت بیش از یک سده از حیات ...  بیشتر

حقوق عمومی
مؤلفه‌های مداخلۀ دولت در تنظیم‌گری حرفۀ وکالت؛ مطالعۀ موردی نظام حقوقی انگلستان

مجتبی اصغریان؛ علی بهادری جهرمی؛ محمدصادق فراهانی

دوره 87، شماره 121 ، فروردین 1402، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.530595.4180

چکیده
  تأثیر مشاغل حرفه‌ای بر منفعت عمومی جامعه و ورود آن‌ها به حوزۀ خدمت عمومی، ضرورت مداخلۀ دولت در تنظیم ضوابط حاکم بر عملکرد آن‌ها را دوچندان می‌سازد. پژوهش پیش رو با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اتخاذ رویکردی تحلیلی ـ توصیفی، در مقام تبیین مؤلفه‌های مداخلۀ دولت در تنظیم‌گری حرفۀ وکالت به این نتیجه دست یافته است که برخلاف ...  بیشتر

حقوق عمومی
کلینیک‌های حقوقی دانشگاهی؛ از چیستی و چرایی تا چگونگی تحقق و فعالیت

محمدقاسم تنگستانی

دوره 87، شماره 121 ، فروردین 1402، ، صفحه 93-114

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.537155.4356

چکیده
  نظام آموزش رسمی حقوق در دانشگاه‌های متعددی از تعداد قابل‌توجهی از کشورها، بیش از سه دهه است که با توسعۀ نسبتاً پرشتاب نهادهایی تحت عنوان «کلینیک حقوقی» مواجه شده است. نهاد مذکور با ایفای کارکردهای دوگانۀ آموزشی و خدماتی/اجتماعی، یک تأسیس خاص در دانشکده‌های حقوق محسوب می‌شود. در کشور ما نیز ایدۀ فوق با الگوهای مختلفی از یک ...  بیشتر

حقوق عمومی
چالش‌های آرای هیئت‌های تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی با تأکید بر آرای دیوان عدالت اداری

آیت مولائی؛ فاطمه میراحمدی

دوره 86، شماره 120 ، دی 1401، ، صفحه 305-325

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.545531.4601

چکیده
  حمایت از تولید و کسب‌وکار مستلزم شناسایی چالش‌ها و موانع موجود در عرصه‌های مختلف است. یکی از مهم‌ترین این عرصه‌ها، اخذ حق بیمه قراردادها، به‌ویژه قراردادهای پیمانکاری است که در رویۀ فعلی سازمان تأمین اجتماعی و هیئت‌های تشخیص مطالبات این سازمان، معیار دقیق و منطقی‌ای جهت محاسبۀ حق بیمۀ قراردادهای پیمانکاری وجود ندارد و با چالش‌های ...  بیشتر

حقوق عمومی
شناسایی حق‌های رفاهی در قوانین اساسی

محمد نجفی کلیانی؛ مهدی هداوند؛ علی محمد فلاح زاده

دوره 86، شماره 120 ، دی 1401، ، صفحه 327-352

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.545196.4589

چکیده
  یکی از مناقشه‌برانگیزترین مباحث حقوقی و سیاسی در چند دهۀ اخیر ـ به‌خصوص از دهۀ 1990 به بعد ـ شناسایی حق‌های رفاهی در قوانین اساسی کشورهای مختلف و نحوۀ شناسایی آن‌ها است. هرچند به ظاهر اغلبِ قوانین اساسی مبادرت به شناسایی این حق‌ها کرده‌اند، اما وضعیت حق‌های مزبور در قوانین اساسی از الگوی واحدی پیروی نمی‌کند و برخلاف حق‌های نسل ...  بیشتر

حقوق عمومی
رهیافتی بر مفهوم و ماهیت عوارض مصوب شوراهای محلی

ولی رستمی؛ سیدمحمدمهدی غمامی؛ امیرحسین اصل زعیم

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 1-22

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.533488.4271

چکیده
  ماهیت عوارض شوراهای محلی با وجود سبقه در جعل و اخذ و ارتباط مستقیم با حقوق عامه، در هیچ‌یک از متون قانونی و مقررات مربوطه تبیین نشده است. در نتیجه استنباط‌های مختلفی از این مفهوم صورت گرفته و اختلافات عدیده‌ای میان واضعان عوارض و مؤدیان ایجادشده و ظرفیت و توان عمده‌ای از نهادهای نظارتی به این امور اشتغال یافته است. همچنین الزامات ...  بیشتر

حقوق عمومی
اجرای آرای مراجع حل اختلاف کار در نظام قضایی ایران

مرتضی رستمی؛ محمد رستمی

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 195-218

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.531741.4219

چکیده
  در نظام حقوقی ایران به‌موجب مادۀ 166 قانون کار (مصوب 1369)، آرای مراجع حل اختلاف کار باید در سازمان دادگستری توسط واحد اجرای احکام مدنی به اجرا در آیند. اگرچه فرایند کلی اجرای این آرا در قوانین ازجمله قانون اجرای احکام مدنی و قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی، تعیین شده است، اما اجرای آرای این مراجع در برخی موارد با ابهامات و چالش‌هایی ...  بیشتر

حقوق عمومی
مالیات بر حق واگذاری محل و ابعاد حقوقی آن

حسین عبداللهی

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 327-349

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.531595.4211

چکیده
  مالیات بر حق واگذاری محل ازجمله مباحث حقوق مالیاتی است که مداقۀ کمتری پیرامون ابعاد حقوقی آن انجام پذیرفته است. تعریف قانونی موجود از «حق واگذاری محل و مصادیق آن» با دو اشکالِ «ابهام» و «نقص» مواجه است و در این نوشتار تلاش شده تعریفی جامع از این موارد ارائه شود. همچنین با تتبع در منابع حقوق مالیاتی، شروط چهار‌گانه‌ای ...  بیشتر

حقوق عمومی
صلاحیت دیوان عالی کشور در رسیدگی به تخلف رئیس‌جمهور از انجام وظایف قانونی

مهدی مرادی برلیان؛ محمدقاسم تنگستانی

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 351-372

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.548281.4680

چکیده
  از‌ بایسته‌های تضمین اجرای اصل حاکمیت قانون در سطح نهادهای سیاسی، پیش‌بینی ضمانت‌اجرا برای نقض قوانین از سوی مقامات سیاسی است. قانون اساسی ایران نیز با پیش‌بینی سازوکارهای مختلفی برای مسئولیت رئیس‌جمهور کوشیده است تا ضرورت پیش‌گفته را اجابت کند. باوجود پیش‌بینی امکان محاکمۀ رئیس‌جمهور در پیشگاه دیوان‌عالی کشور به دلیل تخلف ...  بیشتر

حقوق عمومی
آثار حقوقی نظارت فقهای شورای نگهبان بر اطلاق و عموم قوانین و مقررات در نظام قضایی و دادگستری ایران

محمدعلی فراهانی؛ مرتضی حاجی علی خمسه؛ هادی طحان نظیف

دوره 86، شماره 118 ، تیر 1401، ، صفحه 207-227

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.532038.4227

چکیده
  یکی از مباحث مهم نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، نحوۀ اعمال حاکمیت موازین شرعی بر قوانین و مقررات است. اجرای این موضوع که در اصل 4 قانون اساسی بدان پرداخته شده است، آثار حقوقی و قضایی متعددی را در نظام حقوقی موجب می‌شود. به بیان دیگر، اعلام مغایرت یا عدم مغایرت مصوبات یا قوانین و مقرراتی که توسط فقهای شورای نگهبان صورت می‌گیرد آثار ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تحلیل قراردادهای واگذاری موقت اراضی ملی

خدیجه مظفری؛ علیرضا ایزدی فرد

دوره 86، شماره 117 ، فروردین 1401، ، صفحه 321-342

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.522985.3922

چکیده
  واگذاری اراضی به دو شکل قطعی و موقت در قوانین ایران پیش‌بینی‌شده است. واگذاری اراضی به شکل موقت در قالب انعقاد قرارداد میان وزارت جهاد کشاورزی و متقاضیان واجد شرایط صورت می‌پذیرد. این قرارداد فرم مشخصی دارد که به تصویب هیئت‌وزیران رسیده است. واگذاری‌ها در قالب عقد اجاره و با رعایت تشریفات خاص نظیر رسمی بودن و تبعیت از فرم مشخص انجام ...  بیشتر

حقوق عمومی
امکان‌پذیری نظارت قضایی بر شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان با نگاهی به رویۀ قضایی

مینا اکبری؛ فاطمه افشاری

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.527609.4079

چکیده
  به‌منظور رسیدگی به تخلفات صنفی مهندسان ساختمان و اعمال ضمانت‌اجرا، قانون‌گذار مرجعی با نام شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی را پیش‌بینی نموده است. از آنجا که شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی به‌طور اختصاصی اختلافات ناشی از اجرای قواعد مربوط به صنف مهندسی را حل‌وفصل می‌کند و در واقع، سطحی از حاکمیت را بدون وجود ماهیت دولتی و ...  بیشتر

حقوق خانواده
رهیافتی بر اساسی‌سازی قضایی حقوق خانواده در نظام حقوقی ایران

محسن صفری؛ زهرا مشایخی

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 233-256

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.522299.3909

چکیده
  خانواده یک نهاد اجتماعی و واحد طبیعی است که در دهه‌های گذشته شاهد تغییرات چشمگیری در تعریف، ساختار و کارکرد آن بوده‌ایم. در بسیاری از نظام‌های حقوقی، خانواده یک نهاد ایدئولوژیک است که قوانینی در سایۀ احکام دینی برای تنظیم این نهاد وضع شده است؛ قوانینی که نوعاً آمره بوده و ارادۀ افراد در تعیین مناسبات آن محدود و جزئی است. با این حال ...  بیشتر

حقوق عمومی
پیشگیری از جرم در ‌سازمان با حمایت از افشاگران

فرید محسنی

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 257-282

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.526483.4030

چکیده
  یافتن راهکار برای مقابله و پیشگیری از فساد اداری و جرایمی که در ‌سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی رخ می‌دهد و به‌نحوی منافع عامه را مورد آسیب قرار می‌دهد همواره مورد اهتمام نظام‌های مختلف حقوقی بوده است. فساد در دولت، به اندازۀ خود دولت قدمت دارد و معضلی جدّی است و اهمیت مقابله با آن کمتر از حفظ امنیت و بقای حکومت نیست. امروزه «افشاگری» ...  بیشتر

حقوق جزا و جرم شناسی
وظایف و اختیارت ناجا در پرتو دکترین امنیت انسانی

امین محمدی جوبنی؛ حسین شریفی طرازکوهی؛ محمد بارانی

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 309-333

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.131056.3539

چکیده
  امنیت انسانی به معنای شرایطی است که تحت آن هستۀ حیاتی زندگی انسان‌ها محافظت می‌شود. در این دیدگاه، اگرچه دولت نقش مهمی در تأمین امنیت دارد، اما باید به‌عنوان ابزاری برای تأمین آن باشد، نه موضوع و مرجع امنیت. این دکترین، در وسیع‌ترین مفهوم به معنی «رهایی از نیاز» و «رهایی از ترس» و زندگی همراه با منزلت است و از آنجا که تعریف ...  بیشتر

حقوق خصوصی
رأی وحدت‌رویۀ 792 مورخ 24/4/99 هیئت عمومی دیوان عالی کشور و تأثیر آن بر صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری و دادگاه‌های عمومی

کوروش استوارسنگری

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 1-19

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.135224.3622

چکیده
  یکی از موضوعات مطروحه پس از تشکیل دیوان عدالت اداری این بود که چه اشخاصی می‌توانند در دیوان عدالت اداری به‌عنوان شاکی حضور پیدا کنند و آیا دستگاه‌های دولتی می‌توانند در شعب دیوان عدالت اداری طرح دعوا کنند. طبق رأی شمارۀ ۳۷، ۳۸ و 39 دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۶۸ دستگاه‌های دولتی به هیچ نحو نمی‌توانند در شعب دیوان عدالت اداری به‌عنوان ...  بیشتر

حقوق عمومی
تأملی بر قلمرو و اهداف اصول حقوق عمومی اقتصادی در پرتو آراء هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

زهرا بیدار؛ ابراهیم عبدی‌پورفرد

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 45-64

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.129403.3465

چکیده
  اصول و قواعد عام حقوق عمومی اقتصادی بیانگر نحوۀ مداخلۀ دولت در اقتصاد و تحول آن به‌سوی بازتعریف نقش تنظیم‌گری دولت است. مطالعۀ شاخص‌های نظارت قضایی در حوزۀ تنظیم‌گری اقتصادی دولت، مستلزم بررسی رویۀ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری و استخراج اصول یاد شده است. هدف از پژوهش حاضر که به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است، دستیابی به این ...  بیشتر

حقوق بین الملل
ضرورت تأسیس دادگاه زیست‌محیطی با نگاهی به وضعیت ایران

زهرا محمودی کردی؛ زهرا سادات شارق؛ حسین رضازاده

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 215-239

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.522774.3915

چکیده
  بر اساس اسناد بین‌المللی تحقق دموکراسی زیست‌محیطی مبتنی بر سه عنصر دسترسی به اطلاعات، مشارکت در تصمیمات و دسترسی به مراجع قضایی و شبه‌قضایی در موضوعات زیست‌محیطی است. با توجه به اینکه خسارات زیست‌محیطی آسیب‌های انسانی را نیز به دنبال دارد، بسیاری از دولت‌ها در نظام داخلی خود اقدام به ایجاد مراجع قضایی و شبه‌قضایی زیست‌محیطی ...  بیشتر

حقوق عمومی
پاسخگویی پارلمانی قوّه قضائیه به مثابه چالش استقلال قضایی

مژگان نعمتی؛ محمدجعفر حبیب زاده؛ سیددرید موسوی مجاب

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 327-347

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.527572.4072

چکیده
  دستگاه قضایی نیز همچون سایر ارکان و نهادهای عمومی، باید در قبال عملکرد خود در سطوح مختلف به‌ویژه فرایندهای دادرسی، نحوۀ تصمیم‌گیری و اجرای آن پاسخ‌گو باشد. با وجود این، پاسخ‌گویی در نظام قضایی همواره به‌منظور حفظ استقلال و دیگر ملاحظات نظیر حساسیت و کارکرد ویژه این نظام، با دیدگاه‌های مخالف بسیاری رو‌به‌رو بوده است. در این پژوهه، ...  بیشتر

حقوق عمومی
نقش دستگاه قضایی در نظارت بر تعلیق ایفای تعهدات حقوق بشری دولت‌ها

کیوان اقبالی

دوره 85، شماره 114 ، تیر 1400، ، صفحه 53-78

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.131784.3570

چکیده
  بحث تعلیق حقوق بشر از جمله راهکارهایی است که به منظور ایجاد تعادل بین لزوم احترام به حقوق و آزادی‌های بشر و تضمین مصالح و منافع عمومی در شرایط اضطراری پیش‌بینی شده است. در این میان به منظور جلوگیری از امکان سوءاستفادۀ احتمالی از اختیارات دولت در تشخیص لزوم یا عدم لزوم تعلیق حقوق بشر شرایطی پیش‌بینی شده، اما نظر به آزادی عمل دولت‌ها ...  بیشتر

حقوق عمومی
چالش‌های نهاد آراء وحدت‌رویه

محمدرضا رفیعی

دوره 85، شماره 114 ، تیر 1400، ، صفحه 223-244

https://doi.org/10.22106/jlj.2020.122846.3256

چکیده
  «وحدت رویۀ قضایی»، با توجه به مفاد اصل 161 قانون اساسی، یکی از آرمان‌های نظام قضایی ما می‌باشد. برای ایجاد وحدت‌رویۀ قضایی راهکارهای مختلفی متصور است که از جمله، صدور آراء وحدت‌رویه قابل ذکر می‌باشد. دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری صلاحیت قانونی صدور آراء وحدت‌رویه را دارند و تاکنون آراء فراوانی از سوی هیئت‌های عمومی ...  بیشتر