نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

حق و تکلیف رسیدگی به دعوا در دادگاه، مبتنی بر صلاحیت آن مرجع قضایی است. این صلاحیت ممکن است به صورت همزمان برای بیش از یک دادگاه در بیش از یک کشور ایجاد شود. در مقررات قانونی، مواردی مشاهده می‌شود که به علت عدم امکان اجرای ضوابط مربوط به صلاحیت محلی و به طور مشخص، دخالت یک عنصر خارجی، دادگاه تهران، صالح به رسیدگی است. صلاحیت این دادگاه در این موارد، نمادی از صلاحیت عام محاکم ایران و به اعتبار پایتخت بودن مقر آن است. به همین جهت، با استفاده از ملاک مقررات مزبور و با استقراء در قوانین موجود، می‌توان صلاحیت این دادگاه را در قالب یک قاعده، به سایر موارد مشابه مسکوت نیز تعمیم داد. به این ترتیب، با انشای این قاعده، نه تنها نقص قانون برطرف می‌شود، بلکه اصحاب دعوا نیز از سردرگمی رهایی می‌یابند. گذشته از آن، دادگاهی هم که به موضوع رسیدگی می‌نماید، هراسی از بابت عدم صلاحیت یا امکان ایراد به آن ندارد. این مقوله که با عنوان «توسعه صلاحیت محلی دادگاه پایتخت» در حقوق ایران قابلیت طرح و تحقیق دارد، در نوشتار حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Feasibility of Expanding the Local Jurisdiction of the Capital Court in International Parallel Litigation

نویسندگان [English]

  • Nejadali Almasi 1
  • seyyed hossein asadi 2

1 Professor of university of tehran

2 private law. faculty of law, Tehran university, Tehran, Iran

چکیده [English]

The right to sue the court is based on the jurisdiction of the judicial authority. This jurisdiction may be created simultaneously for more than one court in more than one country. In the statutes, there are cases that due to the impossibility of implementing the rules related to local jurisdiction and, in particular, the involvement of an external element, the Tehran court, is competent. The jurisdiction of the court in these cases is a symbol of the general jurisdiction of the courts of Iran and because of its headquarters is the capital of Iran. For this reason, using the statutes and with the induction of existing laws, it is possible to extend the jurisdiction of this court as a rule, to other similar cases. In this way, by adopting this rule, not only the defect of the law is resolved, but also the parties get rid of the confusion. In addition, the court that deals with the matter is not afraid of being incompetent or likely protest to it. This topic, which has the capability of designing the title "expandingof local competence of the capital's court" in Iran's law, will be examined in the present paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Local Jurisdiction
  • Domicile
  • Lawsuit
  • Tehran Court
  • International Adjudicative Jurisdiction
-       ابراهیمی، سید نصرالله، حقـوق بین‌الملل خصـوصی، چاپ اول، تهـران، سمت، 1383.
-       ارفع‌نیا، بهشید، حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد دوم، تهران، بهتاب، 1383.
-        اکبری دهنو، میثم؛ شهبازی‌نیا، مرتضی، «اراده مشترک اصحاب دعوا در شروع دادرسی مدنی»، فصلنامه حقوق خصوصی، دوره 11، شماره 2، 1393.
-       الماسی، نجادعلی، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ سوم، تهران، میزان، 1384.
-        ایزدی، علی، «قابلیت اعمال قواعد امر مختومه، امر مطروحه، و محکمه نامناسب برای حل تعارض محاکم بین‌المللی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 55، 1395.
-       باقری، محمود، «حدود آزادی طرفین دعوی در تعیین صلاحیت قضایی بین‌المللی: جایگاه داوری تجاری بین‌المللی»، فصلنامه حقوق، شماره 3، 1386.
-       بهرامی، بهرام، آیین دادرسی مدنی 1 و 2، تهران، انتشارات نگاه بینه، 1388.
-       جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ یازدهم، تهران، گنج دانش، 1387.
-       حیاتی، علی عباس، اجرای احکام مدنی در نظم حقـوقی کنونی، تهران، میزان، 1392.
-       خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، چاپ سوم، تهران، شهر دانش، 1388.
-       خدابخشی، عبداله، تحلیل فقهی- حقوقی قانون امور حسبی و تأثیر آن بر رویه قضایی، چاپ اول، تهران، خرسندی، 1392.
-       دانش‌پژوه، مصطفی، مقدمه علم حقوق، چاپ نهم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392.
-       ـــــــــــــــــــ ، «دادگاه اختصاصی ویژه غیرمسلمانان و قلمرو صلاحیت آن»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 44، شماره 3، 1393.
-       ـــــــــــــــــــ ، «اجرای قاعده الزام در دعاوی بین‎المللی به مثابه قاعده حل تعارض»، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، شماره 1، 1394.
-       رستمی، عباداله؛ بازیار، متین، «نظریه همکاری طرفین دعوا و دادرس در حل و فصل اختلاف»، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 1، 1395.
-       زراعت، عباس، محشای قانون آیین دادرسی مدنی، تهران، ققنوس، 1386.
-        سربازیان، مجید؛ صادقی، عبدالرضا، «تحلیل سیاست تقنینی آنسیترال، اتحادیه اروپا و حقوق ایران در زمینه شناسایی و اجرای حکم ورشکستگی خارجی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 51، 1393.
-       سلجوقی، محمود، حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد دوم، چاپ پنجم، تهران، میزان، 1387.
-       ـــــــــــــــــ ، بایسته‎های حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ دوازدهم، تهران، میزان، 1389.
-       شاه حیدری‎پور، محمدعلی، آیین دادرسی مدنی، چاپ اول، صلاحیت دادگاه، نشر آداک، 1391.
-       شمس، عبدالله،آیین دادرسی مدنی، جلد نخست، تهران، دراک، 1385.
-       شهری، غلامرضا؛ و همکاران، مجموعه نظرهای مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه در مسائل مدنی، تهران، روزنامه رسمی کشور، 1388.
-        صادقی نشاط، امیر، «مراجع خاص و صلاحیت عام محاکم دادگستری در دعاوی تجاری بین‌المللی»، نقد رویه قضایی، زیر نظر ناصر کاتوزیان، تهران، جنگل، 1391.
-       صدر، جواد، حقوق دیپلماتیک و کنسولی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1380.
-       صدرزاده افشار، سید محسن، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، جهاد دانشگاهی، 1387.
-       صفایی، سیدحسین، مباحثی از حقوق بین‌الملل خصوصی، میزان، 1388.
-        طباطبایی، سید محمدصادق؛ اسعدی، سیدحسین، «چالش تعیین دادگاه صالح در رسیدگی به جرایم ارتکابی اشخاص بی‎تابعیت در خارج از کشور»، پژوهش حقوق کیفری، شماره 12، 1394.
-       غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، اصول آیین دادرسی مدنی فراملی، تهران، میزان، چاپ اول، 1386.
-       فتاحی، سیدمحسن، قاعده الزام از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه، قم، نشر ادیان، 1390.
-       قائم‌مقام فراهانی، محمد‌حسین، «صلاحیت در رسیدگی به امور مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 68، 1384.
-       کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، جلد اول، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1385.
-       ـــــــــــــــ ، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، میزان، چاپ شانزدهم، 1386.
-       کریمی، عباس، آیین دادرسی مدنی، چاپ اول، تهران، مجد، 1386.
-        مافی، همایون؛ ادبی، رشید، «صلاحیت دادگاه‎های ایران در قلمرو حقوق بین‎الملل خصوصی»، دوفصلنامه دانش حقوق مدنی، سال سـوم، شماره دوم، 1393.
-       محسنی، حسن، «عدالت آیینی: پژوهشی پیرامون نظریه‌های دادرسی عادلانه مدنی»، فصلنامه حقوق، شماره 1، 1387.
-       محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه 3: بخش قضایی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1390.
-       مرتضوی، عبدالحمید، آیین دادرسی مدنی عمومی، جلد اول، چاپ اول، تهران، جنگل، 1392.
-       مقصودی، رضا، «شروط صلاحیت قضایی در حقوق بین‌الملل خصوصی»، پژوهش‌نامه حقوقی، شماره دوم، 1389.
-       ـــــــــــــــ ، «موانع اعمال صلاحیت در حقوق بین‌الملل خصوصی»، حقوق خصوصی، شماره اول، 1391
-       ـــــــــــــــ ، «دادرسی موازی در دعاوی بین‌المللی»، مطالعات حقوق تطبیقی، شماره دوم، 1393.
-       ـــــــــــــــ ، «دستاوردهای حقوق بین‌الملل عمومی در زمینه تعارض دادگاه‌ها»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 50، 1393.
-       ـــــــــــــــ ، «صلاحیت افراطی در تعارض دادگاه‌ها»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 46، شماره 2، 1395.
-        مولایی، یوسف، «وابستگی حقوق بین‌الملل خصوصی و حقوق بین‌الملل عمومی در مسئله صلاحیت»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 35، 1375.
-       مهاجری، علی، مبسوط در آیین دادرسی مدنی، جلد اول، تهران، فکرسازان، چاپ دوم، 1388.
-       ـــــــــــــــ ، شرح جامع قانون اجرای احکام مدنی، جلد دوم، تهران، فکرسازان، 1388.
-       میرشکاری، عباس؛ فراهانی، سیدجواد، قانون ثبت احوال در نظم حقوقی کنونی، تهران، جنگل، 1392.
-       نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 26، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.
-       نصیری، محمد، حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، انتشارات آگاه، 1386.
-       هاشمی، سیدمحمد، حقوق بشر و آزادی‎های اساسی، چاپ اول، تهران، میزان، 1384.
-       هرمزی، خیرالله، «توسعه صلاحیت یا صلاحیت تبعی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره ششم، 1393.
-       Akehurst, M, A Modern Introduction to International Law, 5th edition, George Allen & Unwin, London, 1984.
-       Behrens, P, "Arbitration as an Instrument of Conflict Resolution in International Trade: Its Basis and Limits", in D Friedmann & E Mestmacker (eds.), Conflict Resolution in International Trade, Munich, 1993.
-       Calamita, N. Jansen, "Rethinking Comity: Towards a Coherent Treatment of International Parallel Proceeding", U. Pa. J.int l Econ. l. vol.27: 3, 2006.
-       Geny, Françsois,Science et Technique en Droit Privé Positif, T. 2, Paris, Sirey, 1932.
-       George, James, International Parallel Litigation: A Survey of Current Conventions and Model Laws, Texas International Law Journal, vol. 37, 2002.
-       Koral, Rabi, L'exécution des Sentences Arbitrales Etrangeres en Turquie: a Propose de Deux Progress Jurisprudentiels Recente, Rev. Arb, 1989.
-       Lando, Ole, The Lex Mercatoria in International Commercial Arbitration, The International and Comparative Law Quarterly, vol. 34, no. 4, 1985.
-       Lang, Christian, Forum Non Conveniens in Continental Europe, CLE Paper for Substantive Law Session at the Annual Meeting of the Federation of De-fens and Corporate Counsel, Held at the Homesteud, VA, USA, 2009.
-       Magnus, Ulrich; Mankowski, Peter, European Commentaries on Private International Law, Brussels I Regulation, Sellier, European Law Publishers, 2007.
-       Parrish, Austen, Duplicative Foreign Litigation, The George Washington Law Review, vol.78, 2010.
-       Pauwelyn, Joost, Salles, Luiz, Forum Shopping Before International Tribunals: (Real) Concerns, (Im) Possible Solutions, Cornell International Law Journal, vol. 42, 2009.
-       Scharf, M. P, Application of Treaty-Based Universal Jurisdiction to Nationals of Non-Party States, New England Law Review, vol. 35, 2000-2001.
-       Sturm, Susan; Lani, Guinier, "The Future of Affirmative Action, Reclaiming An Innovative Ideal", California Law Review, vol. 84, 1996.
-       Walker, David,The Oxford Companion to Law, New York, 1980.